Sancti spiritus adsit nobis gracia.214421a
Inprimis interpellandus est rex:
198I.21451 Ut cause clericorum vel ecclesiasticarum½rerum canonice finiantur.21462
II.21471 Ut omni dominico die in maioribus½ecclesiis evangelium21482 et epistola et fides exponantur21493 populo, in minoribus vero½ecclesiis fides et oracio dominica.
III.21501 Ut21512 omnis populus in pascha et pente|costen21523 et natale domini penitenciam agat21534 et communicet.21545 Clerici vero½in omnibus maioribus festis communicent.
IV.21551 Ut21562 omnes ecclesiastici ordines in½maioribus ecclesiis habeantur, et officium suum exhibeant.
V.21571 Ut ca|nonici in claustro et capellani21582 in curia literatorie loquantur.21593½
VI.21601 Ut ydiote21612 presbiteri non21623 ordinentur; qui vero21634 ordinati21645 sunt, discant½aut deponantur.
VII.21651 Ut21662 nullus aliquid de ritu gentilitatis½observet; qui vero fecerit, si21673 de maioribus est, XL dies21684 districte½peniteat,21695 si autem de minoribus, VII21706 dies cum plagis.
199VIII.21711 Si quis21722½descriptas festivitates non feriaverit, eadem lege21733 iudicetur.½
IX.21741 Si quis pro facinore commisso21752 iniunctam21763 penitenciam negligens, ab21774 episcopo½excommunicatus21785 in eadem perversitate obierit, in cimiterio21796 ecclesie non½sepeliatur,21807 nec21818 a presbiteris.
X.21821 Si quis infirmatus presbiterum non vocaverit,½nisi subitanea causa fuerit, eodem modo fiat de21832 eo; parentes vero eius½aut uxor XL dierum penitencia multentur. Si autem parentes½non habuerit, villicus cum duobus senioribus ville idem iudicium subeat.21843½
XI.21851 Ut21862 hi, qui ad episcopatum promovendi sunt, si matrimonio legitimo21873 iuncti½sunt, nisi ex consensu uxorum, non assumantur.21884
XII.21891 Episcopus, si21902 tres partes de ac|quisiciis21913 ad21924 utilitatem ecclesie fideliter contulisse videtur, liceat ei½agere de quarta, quod voluerit.
XIII.21931 Episcopi, qui iam obierunt, neque ecclesie sue½providerunt, sed tantum filios suos ditaverunt, placiut inde21942 medietatem½auferre21953 et ecclesie reddere. Monasteria vero talium in potestatem suc|cedentis episcopi transeant, et faciat, quod inde21964 melius visum fuerit.½
XIV. 21971 Si quis eorum, qui ecclesiis presunt, res earum dissipaverit,21982 duplo21993 restituat.22004 Si non½habet,22015 deponatur,22026 donec emendet.22037
XV.22041 Nullus episcopus aut presbiter in propriis locis½servos ecclesie teneat.22052
XVI.22061 Unaquecunque22072 ecclesia circa se in proximo habeat½parochiam suam.
200XVII.22081 Ecclesia non consecretur, si dos et terra prius non dantur.½
XVIII.22091 Nullus presbiter sine titulo ordinetur. Nullus22102 haberetur22113 in clero, qui½non est adtitulatus alicui22124 ecclesie.
XIX.22131 Nullus clericus de alio episcopatu vel provin½cia sine commendaticiis litteris suscipiatur.
XX.22141 Episcopus ad episcopum sine litteris [et]-sigillo legacionem non mittat.22152
1bXXI.22161 Hospites clerici, qui de alienis½partibus venerunt, aut legitimos22172 testes producant, aut22183 [ad fe]½rendam formatam redeant.||Qui vero infamati sunt, omnino discedant,22194 nec22205 redeant, nisi cum formata.22216½
XXII.22221 Nullus episcopus aut presbiter aut abbas missam celebrare audeat contra½voluntatem presbiteri ecclesie.22232
XXIII.22241 Quicunque22252 ad titulum ordinatus est vel cum½professione susceptus, non privetur ordine vel honore, nisi super certis crimi|nibus iudicio canonico. Sed neque ipse22263 recedere audeat, nisi forte ad½maiorem promoveatur22274 gradum, quod eciam22285 episcopus suus benigne debet con|sentire.
XXIV.22291 Si quis se oppressum existimat, liceat sibi concilium episcopale½apellare.22302
XXV.22311 Si quis vero clericorum aut abbatum in causis ecclesiasticis½relicto episcopali iudicio regalem curiam aut seculare iudicium adi|erit, causam perdat aut penitencia emendet.½
XXVI.22321 Ordo22332 divinorum officiorum vel ieiuniorum secundum libellum, quem conlauda|vimus,22343 ab omnibus teneatur.
201XXVII.22351 Vita et victus canonicorum22362 secundum regulam½ipsorum ab episcopo disponantur.
XXVIII.22371 Si quis hospitum canonice regule se sponte½subdiderit, nichil ad filium eius pertineat, nisi forte et ipse idem voluerit.½
XXIX.22381 Si quis vero clericus servus ecclesie fuerit, filii eius ad pristinam servitutem22392½non redeant, sed inter liberos ecclesie habeantur.22403
XXX.22411 Nullius22422 servus clericus½ordinetur, nisi antea22433 dominus eius plenam sibi dederit libertatem.½
XXXI.22441 Presbiteris uxores, quas in22452 legitimis22463 ordinibus acceperunt, moderacius habendas½provisa fragilitate indul simus.
XXXII.22471 Qui diacon(at)um22482 vel presbiteratum sine matri|monio adepti sunt, uxorem ducere non licet.22493
XXXIII.22501 Uxores episcoporum episcopalia½predia non inhabitent.22512
XXXIV.22521 Si quem episcopus excommunicaverit,22532 hoc22543½regi et fratribus suis datis litteris indicet.
XXXV.22551 Nullus extra ecclesiam½in tentorio vel in aliqua domo missam celebrare aut audire audeat,½nisi rex aut episcopi et comites et abbates illi, qui tentorium aut aliquid½huiusmodi22562 divino solummodo cultui preparatum habere possunt, et hoc tantummodo,½quando sunt in via.
XXXVI.22571 Abbates mitram,22582 sandalia,22593 cirothecas,22604 nolam½ad capellam22615 vel cetera episcopalia22626 insignia non22637 habeant, neque bapti|zent, neque22648 penitenciam dent, neque ad populum sermonem faciant.½
202XXXVII.22651 Abbas provisa facultate monasterii cum episcopo ad duo aratra unum mo|nachum regulariter vestitum et instructum teneat, et regulam beati½Benedicti omnes monachi sciant et intelligant.
XXXVIII.22661 Ut22672 abbates raro½de monasteriis22683 egrediantur, neque ad regem, neque ad remotas possessiones½sine consciencia episcopi pergant, ubi tamen diucius immorari non debent.½
2aXXXIX.22691 Abbates parentibus suis non plus, quam ceteris pauperibus solacium faciant.½Quod si abbas inventus fuerit bona monasterii disipasse, aut dispersisse, ipse½deponatur, et substancia illa ecclesie reddatur.22702||
XL.22711 Nullus episcopus aut presbiter monachum½ordinet.22722
XLI.22731 Si quis monachum22742 habitum habet,½aut monasterium intret, aut½habitum perdat, et penitencie½subiaceat.
XLII.22751 Nullus presbiter convencionem de missa pro ob½lacione faciat. —½
XLIII.22761 Nullus ecclesiam emere vel vendere½presumat.22772 Si quis ecclesiam vendiderit, aut presbiterum22783½suum sine culpa abiecerit, delator22794½illius culpe partem magistri illius22805½eo anno22816 accipiat. —½
XLIV.22821 Nullus de baptismo vel22832 sepultura½precium exigat. —½
XLV.22841 Nullus festivitates vendere presumat.½
XLVI.22851 Ut iudicium ferri in quadragesima,½sicut in aliis diebus, excepta causa½effusionis sanguinis detur.½Ut qui ferrum accipit, in designato½loco ponat. —½
XLVII.22861 Nichil legatur, neque22872 cantetur in ecclesia,½nisi quod fuerit in synodo collaudatum.½
203XLVIII.22881 Si quis presbiter in convivio vel kalendis½cogentes22892 ad potum viderit, arguat½eos, et si eum non audierint, ipse exeat,½et archidiacono22903 eos accuset, qui eis½penitenciam VII diebus iniungat.½Quod si ipse presbiter non exierit, ab officio½suspendatur et XL dies peniteat.
XLIX.22911 Si presbiter coegerit vel coactus fuerit½inebriatus, deponatur.½
L.22921 Si quis presbiterum22932 inebriatum invenerit,½[un]am22943 pensam,22954 vel archidiaconum,22965 III22976 pen½sas ab eo accipiat. Et si idem presbiter½secundo inebriatus inventus22987 fuerit, deponatur.22998½
LI.23001 Si quis de nobilibus ad potum coegerit,½vel coactus fuerit inebriatus, XL dies½peniteat. Si vero in hoc perseveraverit,23012½excommunicetur.23023 —½
LII.23031 Episcopi in unaquaque civitate duas½domos ad coercendos penitentes fa|ciant.
LIII.23041 Si quis de maleficio accusatus convictus½fuerit23052 secundum canones peniteat.½
LIV.23061 Si accusator quod23072 iniecit, probare½non poterit, eidem penitencie subiaceat.½
LV.23081 Si qua mulier a viro suo fugerit,23092½reddatur marito suo semel et bis;½tercia23103 vice, si nobilis est, adiciatur½penitencie sine spe coniugii; si de½plebe, venundetur sine spe23114 libertatis.½
Si quis uxorem suam adulteram23125 proba|verit, si voluerit, ducat aliam;½illa vero, si nobilis est, sine spe con½iugii peniteat; si plebeia, sine½spe libertatis venundetur.½Quod si probare non poterit, idem iudi½cium maritus paciatur, et illa, si vo½luerit,23136 maritetur. Eodem modo, qui½cum alterius uxore, vel que cum½marito alterius peccat, iudicetur.½
204Si23147 quis puellam rapuerit vel vio|laverit, si nobilis est, canonice pe|nitencie cum23158 composicione subiaceat.½Qui vero hoc persolvere non poterit, tonso23169½capite secundum iudicium regis½Ladislay231710 venundetur. —½
Si quis sponsam rapuerit alterius,½si illa non consensit, reddatur proprio½sponso. Raptor231811 vero, si nobilis est, composicionem½canonicam faciat et sine spe½coniugii peniteat; si non2b poterit231912½composicionem dare, sine spe liberta½tis venundetur.¦
Si quis uxorem½fugiens, se sponte debitorem½fecerit,232013 unde se expedire nolit½propter odium, quod in uxorem habet,½semper in servitute permaneat.½Et si umquam liber videatur, iterum½venundetur, uxor vero eius, cui velit,½nubat.
LVI.23211 Si quis de clero secundam½uxorem vel viduam vel repudiatam½duxerit, deponatur.½
LVII.23221 Bigami presbiteri, qui ad ordines suos½redire voluerint, ex consensu½uxorum suarum recipiantur.½
LVIII.23231 Similiter,23242 si presbiter concubinam habue|rit, deponatur.23253½
LIX.23261 Ut canonici regulam23272 canonicam½sciant23283 et intelligant. —½
LX.23291 Si quis clericorum furti arguitur,½ab episcopo vel archidiacono23302 iudicetur.½Si reus inventus fuerit, deponatur,½et bona sua perdat; si nichil habu½erit, vendatur.23313 —½
LXI.23321 Ne23332 clerici tabernarii vel23343 fenera|tores23354 sint. Quicunque23365 in tabernaria domo bi|berit, si clericus est, deponatur,½si laicus, in testimonio non reci|piatur.23376 —½
205LXII.23381 Ut23392 clerici testes non½sint, nisi in testamento morien|tis, vel pro23403 sacramento, vel pro iudicio.½
LXIII.23411 Judei servos vel ancillas, neque½proprios, neque venales, neque mer|cennarios23422 christianos habere aude½ant.
LXIV.23431 Nullus christianus carnes½ab eis23442 spretas emere presumat23453½
LXV.23461 Decretum est et sancti concilii auc|toritate sanctitum,23472 ut de propriis½horreis seu cellariis aut ovilibus23483½monasteriorum et ecclesiarum et omnium,½qui in clero sunt, decime non exigantur,½excepta IIII23494 parte parrochiani23505½presbiteri.
LXVI23511. Ut23522 omnes archidiaconi23533 bre|viar(i)um23544 canonum habeant.½
LXVII23551. Presbiteri quoque ecclesiarum iuxta ecclesiam½domum habeant. —½
Servi ecclesiarum si boves proprios habuerint,½magistri sui dimidiam partem de his,½que araverint,23562 sin autem cum bubus23573½magistrorum suorum araverint,23584 duas½partes inde magistri ecclesiarum habeant.½
LXVIII.23591 Quicunque23602 de his, qui in clero sunt, ad½sinodum23613 episcopi sui non venerit, usque½ad laicum deponatur. —½
LXIX.23621 Si quis alterius servum vel servientem½talem, qui domino suo sine ipsius½voluntate alienari non potest,½aut quemlibet de civili populo literas½docuerit, seu clericum fecerit½absque consciencia et confessione domini sui,½ipsum redimat et insuper L pensas persolvat.½
LXX. Si quis homicidium fecerit,½secundum decreta Ancirani concilii peniteat.½
206LXXI. Clerici repudiatarum½viduarumque mariti, necnon et½bigami ab ordine deponantur,½et si teneant ecclesiam, careant ecclesia.½
LXXII. Nullus clericus, nullus comes quemlibet½clericum suscipiat ad divinum½officium tenendum, nisi per manum sui½parrochiani episcopi.½