350. IV. Béla királynak privilegiuma a lipcsei vendégek számára. 1261.

Bela Dei gracia Hungarie, Dalmacie, Croacie, Rame, Seruie, Galicie, Lodomerie, Cumanieque Rex omnibus tam presentibus, quam futuris, presentes litteras nostras inspecturis salutem in omnium saluatore. Regie conuenit Celsitudini suorum moderari seruicia subiectorum, ut distinctis eorum officijs expedicius valeant deseruire. Proinde ad universorum noticiam tenore presencium volumus pervenire; quod nos congressione populorum nostrorum de Liptoua, recepta grauamina eorundem ex pietate Regia relaxare volentes, talem eis libertatem dare duximus, et demandamus: Quod cum nos Zolum veniemus singule triginta mansiones debent ad culinam nostram dare unum porcum senem, et quelibet mansio duas galinas, et quatuor oua. Item quelibet mansio pro censu annuali soluet duodecim denarios nouos, quorum solucionem facere et complere debent usque festum Sancti Georgij omni anno; que si usque diem festum hunc non soluerit, extunc soluet duo pondera denariorum cum statera. Item singule quadraginta mansiones debent dare Comiti pro ipsis constituto, quolibet anno in festo Sancti Martini unum porcum senem non macerum, sed bonum, captum inter porcos; et quelibet mansio unum panem, et de quolibet aratro unum cubulum de auena, cum cubulo in provincia percurrente. Item singule quadraginta mansiones debent tenere equum exercitualem; et circa festum Sancti Martini Episcopi quartum equum, omnium ipsorum equorum exercitualium non evectum, sd mediocrem, debent dare Comiti suo pro tempore constituto; et tribus equis, cum nos in Zolum veniemus, nobis servire tenebuntur; nec eciam Comes ipsorum eos longius, quam ad Zolum ad nos, vel alias in legacione mittere potest, et nec ad mittendum equum recipere poterit ab eisdem cum ea racione, quod quartus equus exercitualium equorum ei datur, ut super ipso nostra et sua negocia exequatur. Item super facto mardurinarum ac aprologinarum recurretur ad priuilegium populorum de Thworch, ut si ipsi populi de Thwroch pelles mardurinas et parologinares, seu censum pro eisdem soluere consueverunt, eadem consuetudo observabitur inter ipsos. Item omnes populi et singuli super domo, castro, vel opere Regio omni anno uno die, quando Comes jusserit, debent operari. Item dicti populi nostri debent nobis in Zolum deseruire, prout nostre placuerit voluntati, uel pront eis per litteras nostras dabimus in mandatis. Item ceruos, apros, damas venari non possint in syluis et locis a nobis inferius deputatis, perdices autem capere in nullo loco presumpment. Item prohibemus eos piscari in fluuiis Waagh, Lypeche, Reuucze, Tepla, et Beztrencze, qui pro nobis debent custodiri; in alijs autem aquis liberam eis dedimus piscandi potestatem, in Waagh eciam piscari possunt cum tali instrumento, quod wlgariter vaall dicitur, quod uno pede videlicet duci potest. Item capreollos, et lepores libere possunt venari. Item si quis ipsorum sine heredibus decesserit, omnia bona sua, si fratrem habuerit, fratri suo devolventur, hoc observato, quod Comes recipiet ex linis (?) suis unam rem, quam velit; si vero fratrem non habuerit, et filiam habuerit, Comes similiter unam rem recipiet, quam de rebus suis duxerit eligendam, alie vero res ipsius remanebunt filie et uxori; si vero nec filiam, et nec fratrem habuerit, ex tunc due partes rerum suarum cedent Comiti, tercia parte uxori ipsius defuncti remanente. Item Officialis Comitis in loco fori, et non in villa iudicabit inter ipsos. Item agnos decimales, et mel, ac alias minutas decimas dare non tenentur. Villicus autem, et preco, qui bachen dicitur, ac ille miles, qui in suo ere equum exercitualem tenet, nullum censum soluere tenebuntur. Item pastor boum seu aliorum animalium, de quibus villa predictos duodecim denarios, quos racione census alii populi dant, soluere non tenetur. Item in minoribus causis racione judicii Comes debet recipere duo pondera, et non ultra; actor vero consequetur id, quod de consuetudine eorum hactenus consueuit. Item de judicio ville in minoribus causis, pro quo prius decem pense denariorum soluebantur, misericordiam fecimus cum eisdem, ut de cetero racione judicii Comiti fraterne soluere teneantur. Item in majoribus causis homicidii, furti, latrocinij, falsarij, incendii, mutillacionis membrorum, et sagittarios (?) eorum consueto in Regno judicio subjacebunt. Item racione purgacionis in juramento duos denarios sacerdoti, et duodecim denarios pro tempore constituto Comiti uel Officiali suo dare debent de communi quandocunque juraverint homines super una causa. Item Comes seu Officialis ipsorum, ad litigandum, seu agendum inuicem eos compellere non poterit, nec pro crimine minus evidenti. Item Curialis Comes ipsorum Vicarium substituere non poterit ad judicandum, nec condemnandum, donec vide licet causaliter, vel alias ad nos fuerit profectus. Item in Turdosina de panno integro, de sale, et de plumbo, et non de aliis rebus, quod debuissent soluere tributum; eis duximus misericorditer indulgendum, ut de sarcina unius equi soluere debeant tres nouos denarios et sex stateres, et non de aliis rebus, sed de rebus supra dictis. Item permisimus eos venari omne genus ferarum, cum omnibus laqueis et ingeniis, in siluis a fluuio Prosek, usque Scepus, et similiter in Dujanech usque Polonian modo supradicto. Item inter Lippam, et Berchun posita sunt signa per Comites, usque quem locum venari permittuntur. Item provinciales constituent unum hominem, quem volent, et Comes alium, qui omnia debita eorum exiget, et Comiti statuet, in terminis constitutis. Item cum currum feni de qualibet mansione omni anno Comiti dare debuerint, relaxauimus eisdem, ut non de qualibet mansione, sed de quolibet aratro cum auena superius nominata, usque festum Sancti Martini dare debeant, apud curiam comitalem. Item liberam eis dedimus facultatem vendendi equos suos quibuscunque voluerint, preterquam ad Theutoniam et Bohemiam. Ceterum concessimus eis, quicunque ex eisdem populis nostris jobagionem, seu sedlerium, de Polonia, vel de alijs ad se duxerint, nec ipse racione sui sedlerij, nec jobagio, nobis vel Comiti suo seruire, vel debitum soluere teneatur. In cuius rei perpetuam firmitatem presentes litteras dare fecimus duplicis sigilli nostri munimine roboratas. Datum anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo primo, idibus Augusti, Regni autem nostri anno vicesimo sexto.

(Néhai Rajcsányi Ádám kézirati gyűjteményéből. Gyanus.)