280. Lőrincz jádrai érsek mint pápai kiküldött bíró itéletet hoz a trau-i püspök és a sebenico-i papság közt a püspöki jogok gyakorlására nézve. 1254.

In nomine Domini Dei Eterni. Anno eiusdem Nativitatis millesimo ducentesimo quinquagesimo quarto indictione XII. die XI. exeunte Novembris, Jadre in ecclesia cathedrali Sancte Anastasie, presentibus his testibus, scilicet domino Johanne Delphino Comite Jadrensi, et Domino Filipo Donao, et domino Johanne Aurio Consiliariis ipsius domini Comitis, et domino Simeone Gerardo qui fuit de Venetiis, et domino Nicolao Fuscarino de Venetiis; et domino Comite Stinelta de Veglia, et domino Cosa Saladini, et domino Preste de Matofarro, et domino Andrea de Catopania, et domino Rainerio filio Varicasi, et domino Cosa filio Petrogne, et domino Paulo de Lampredio, et domino Cando filio Ranei, et domino Georgio de Veglia, et domino Gregorio filio Comitis Elie, et domino Losipre Nicole, et domino Grisogono de Mauro, et domino Micha filio domini Formini, et domino Damiano filio Cerne de Carbone, et Vulcenna filio Pelegrini Engenani civibus Jadrensibus; et domino Dessa Sacrista Sancte Anastasie, et domino Stepo Canonico eiusdem Ecclesie, et aliis.

Nos Laurentius miseracione Divina Jadrensis Archiepiscopus, domini Pape receptis litteris in hanc formam:

Innocentius Episcopus servus servorum Dei venerabili fratri... Archiepiscopo Jadrensi salutem et Apostolicam benedictionem. Significavit nobis venerabilis frater noster... Episcopus Traguriensis, quod ipse in S. Archipresbyterum et quosdam clericos Ecclesie Sancti Jacobi de Sybinico sue Diocesis pro eo, quod decimas et alia iura episcopalia sibi debita ei contra justitiam subtrahebant, et diligenter moniti de his satisfacere non curabant, excommunicationis sententiam auctoritate ordinaria exigente justitia promulgavit. Sed idem Archipresbyter et clerici, huiusmodi sententia damuabiliter vilipensa Divina celebrare, immo quantum in eis est potius profanare presumunt in animarum suarum periculum, plurimorum scandalum, ipsius Episcopi preiudicium, et ecclesiastice discipline contemptum. Quare pro parte dicti Episcopi humiliter petebatur a nobis, et eamdem sententiam robur firmitatis debitum obtinere, ipsosque de presumptione huiusmodi puniri pena canonica faceremus. Quocirca fraternitati tue per Apostolica scripta mandamus, quatenus sententiam ipsam, sicut rationabiliter est prolata, facias auctoritate nostra usque ad satisfactionem condignam, appellatione remota, inviolabiliter observari; super eo vero, quod excommunicati dicuntur celebrare Divina, quod rationi consentaneum fuerit, appollatione remota decernas, faciens quod decreveris per censuram ecclesiasticam firmiter obseruari. Datum Laterani XI. kalendas Maii Pontificatus nostri anno XI.

Prefatum Archipresbyterum et quosdam alios Ecclesie Sancti Jacobi de Sybinico, scilicet Tolcum, et Rodinem, e Johannem de Viaco presbyteros, et Stricum diaconum, suo et Ecclesie sue nomine iuxta traditam nobis formam legitime et peremptorie citavimus coram nobis: quod comparentes in Judicio personaliter in termino constituto, et petitioni seu libello adverse partis iam dudum eis transmisse per litteras nostras citatorias perrecto postmodum et accepto, in Juditio coram nobis advocatum suum de assensu eorundem expresso, directe et legittime respondentes, quibusdam frivolis exceptionibus interiectis, quas de consilio Sapientum non admisimus, et excommunicationis exceptione contra Episcopum Traguriensem tantum verbotenus opposita, sed non probata, ad cuiusdam appellationis frustratorie diffugium contumaciter convolarunt. Tenor autem ipsius petitionis talis est:

Ego Magister Gregorius Traguriensis, sindicus, actor et procurator domini Treguani Dei gratia Episcopi Traguriensis, sindicario, actorio, procuratorio nomine ipsius peto a vobis domino L. miseratione Divina Jadrensi Archiepiscopo, domini Pape Judice Delegato, quod compellatis Stanimirum Archipresbyterum, Tolcum, Rodinem, Johannem de Viaco presbyteros, et Stricum diaconum, et ceteros clericos de Sybinico, inviolabiliter observare sententiam exeommunicationis, quam dictus Episcopus Tragurii in eos auctoritate ordinaria exigente justicia promulgavit, pro eo quod decimas et jura episcopalia, videlicet obedientiam, subiectionem et reverentiam, institutionem et destitutionem, correptionem et reformationem, ac censuram ecclesiasticam, sacramentorum omnium que ab Episcopo recipienda sunt, collationem, venire ad Synodum, visitationem quoque annuam, et quedam alia sibi debita contra justitiam subtrahebant, et diligenter moniti de his satisfacere non curabant; et quod faciatis eandem sententiam robur firmitatis debitum obtinere. Item quod auctoritate qua fungimur compellatis supradictos Archipresbyterum et clericos solvere integraliter decimas subtractas et non solutas de duobus annis preteritis et anni presentis, reditus quarum decimarum et jurium de supradictis annis facio ducentas et quinquaginta libras, in quibus reditibus et juribus predictum Episcopum Traguriensem spoliarunt; quare peto restitutionem de ipsis, et predictos Archipresbyterum, et ceteros presbiteres et clericos Sybinicenses in predictis ducentis libris condempnare. Item peto in omnibus supradictis et petitis predictum Archipresbiterum, et ceteros presbiteres et clericos de Sybinico Traguriensis Diocesis, et in expensis quas fecit seu facturus est supradictos Episcopus Tragurii occasione decimarum et aliorum jurium sibi subtractorum, et quas fecit et facturus est pro supradictis decimis et juribus exigendis, et in expensis quas fecit et faciet in causa ista, seu propter causam istam, condempnari. Item eodem modo procuratorio nomine supradicti Episcopi, et ipse Episcopus Tragurii peto iuxta traditam vobis formam, quod puniatis pena canonica Stanimirum Archipresbyterum de Sybinico, Rodinem et Tolcum, et Johannem de Viaco presbyteros, et Stricum diaconum, qui celebraverunt Divina post sententiam excommunicationis in eos latam a dicto Episcopo Tragurii in animarum suarum periculum, scandalum plurimorum, ipsius Episcopi preiudicium, et ecclesiastice discipline contemptum, et adhuc celebrare non desistunt; hoc est, ut ipsos ab omni officio et beneficio ecclesiastico propter irregularitatem sic contractam sententialiter deponatis, salvo jure addendi vel minuendi.

Super qua petitione, lite legitime contestata, et exacto iuramento de veritate dicenda, volentes in spiritu humilitatis, eorum contumaciam superare, mandavimus Archipresbytero et aliis omnibus clericis antedictis, ut quia eorum appellatio non tenebat, deberent accedere coram nobis in persona, vel dicta testium, sicut eis placeret, quos pars altera ad probandum petita in libello introducere intendebat, secundum Juris ordinem obiecturi. Quod cum non per se, vel per responsalem aliquem in termino, et post terminum diutius expectati in Judicio comparuerint, testes super petitis recipi mandavimus et recepimus et examinavimus, aperuimus et publicavimus, solemniter justitia exigente. Testibus igitur diligenter examinatis cum ea diligentia et cautela, que solet et debet in talibus adhiberi, et attestationibus solemniter publicatis, rationibus et allegationibus diligenter auditis; visis etiam litteris Papalibus, privilegiis ac instrumentis pluribus super hoc iamdudum confectis, super premissis deliberation e diu habita diligenter, termino etiam hodie peremtorio constituto ad sententiam proferendam. Quia nobis manifeste constat tam per premissa, quam etiam forma publica et notoria deferente, Castrum et Ecclesiam Sybinici a tempore, cuius non extat memoria, fuisse ac fore de Diocese Traguriensi, subfuisse ac debere subesse Traguriensi Episcopo tamquam suo Diocesano; communicato consilio sapientum, dicimus et sentialiter in scriptis pronunciamus auctorite nobis tradita et concessa, partis adverse contumacia non obstante, cuius absentia Dei repleatur presentia: Castrum et Ecclesiam Sybinicensem fuisse ac esse debere de Diocesi seu territorio Traguriensis Ecclesie, sue tanquam matrici et capiti in omnibus iuribus episcopalibus, tam ad legem diocesanam, quam ad legem jurisdictionis spectantibus, scilicet obedientia, subiectione ac reverentia, institutione ac destitutione Archipresbyteri et aliorum clericorum de Sybinico, correctione, reformatione ac censura ecclesiastica et sacramentorum omnium, que ab Episcopo sunt recipienda, collatione, venire ad Synodum, visitatione quoque annua, et quorumdam exactionum prestatione, que in Nativitate Domini et in Resurrectione Dominica ab antiquo solita sunt prestari, sicut in instrumento transactionis facte inter dictum Episcopum Tragurii ex una parte, et S. Archipresbyterum et ceteros clericos Sybinici ex altera plenius dicitur contineri, et roborato auctoritate Capituli Spalatensis Ecclesie Metropolitane, et insuper auctoritate domini Pape dicta transactione etiam confirmata, legitime subiacere et rationabiliter respondere ad restitutionem tam prefatarum decimarum, que fuerunt et sunt ducente et quinquaginta libre, quam iurium omnium aliorum temporalium et incorporalium Traguriensi Episcopo et Ecclesie sue per dictos Archipresbyterum et Sybinicenses presbyteros et clericos ceteros subtractorum, seu etiam expensarum hac occasione in presente lite factarum, videlicet octingentarum librarum, de quibus judiciali texatione prehabita pars altera fecit fidem in Judicio corum nobis, sepe dictos Archipresbyterum et presbyteros ac ceteros clericos de Sybinico suo sueque Ecclesie nomine Magistro Georgio sindico et procuratori Traguriensis Episcopi procuratorio nomine, et ipsi Episcopo sueque Ecclesie nomine sententialiter et in perpetuum condemnantes. Et ut de cetero in futurum prestent omnia supradicta et singula dicto Episcopo Traguriensi et sue Ecclesie, supradictos S. Archipresbyterum, et presbyteros et ceteros clericos de Sybinico suo sueque Ecclesie nomine nihilominus condemnamus de dictis ducentis et quinquaginta libris nomine decimarum, et octingentis libris nomine expensarum, ad solvendum unius mensis spatium terminum assignantes. Et quia nobis manifeste constat, quod Traguriensis Episcopus propter iura decimarum et alia iura episcopalia per dictos Archipresbyterum, sacerdotes et clericos de Sybinico indebite sibi subtracta premissis legitimes adomonitionibus iuxta formam Concilii Generalis ipsos excommunicationis vinculo innodavit: prefatam sententiam auctoritate Apostolica confirmantes, ne de sua contumacia valeant gloriari, quia humilitas nil prodesse humilibus videretur, si contemptus contumacibus non obesset; Stanimirum Archipresbyterum, Tolcum et Rodinem, et Johannem de Viaco presbyteros, et Stricum diaconum, que postmodum sententia huiusmodi dampnabiliter vilipensa Divina celebrare, imo, quantum in eis est, potius prophanare presumunt, et iam diutius presumpserunt in animarum suarum periculum, plurimorum scandalum, et ecclesiastice discipline contemptum, ab omni officio et beneficio ecclesiastico iuxta canonicas sentencias duximus sententialiter deponendos.

Ego Candi de Ragno Examinator manum meam misi.

Ego Priamus Sancte Anastasie Primicerius et Jadrensis Notarius huic sententia audiende rogatus interfui, signoque meo mandato domini Jadrensis Archiepiscopi roboravi etiam et subscripsi.

† Ego Arnaldus filius quondam Alberti Sartoris de Padua Sacri Palatii Notarius his omnibus interfui, et de mandato sepedicti domini Archiepiscopi hec omnia scripsi, et signo proprio et consueto roborans, hanc paginam ad maiorem cautelam eam Archiepiscopi sigilli charactere communivi.

(Farlati, Illyricum Sacrum IV. köt. 344. l.)