093. III. Endre király eltiltja az esztergami városhatóságot attól, hogy az esztergami egyháznak a városban Lakó jobbágyait megadóztassa, és felettök biráskodjon. 1294.

Andreas Dei gracia Hungarie, Dalmacie, Creacie, Rame, Seruie, Gallicie, Lodomerie, Cumanie Bulgarieque Rex omnibus Christi fidelibus tam presentibus quam futuris presentem paginam inspecturis salutem in eo, qui Regibus dat salutem. Sopitas diffinitiue sentencie calculo peruerse et impudice calumpniancium questiones, ne in recidiue dissensionis relabantur scrupulum, viuaci litterarum testimonio commendare non solum Canonicalium Ciuiliumque decreuere cognitores Jurium; sed et ipse Regalibus et Principalibus ratificatus fastigijs, cuius non leuis esse debet auctoritas, ne immortales esse ualeant lites hominum calumpniosorum, obviando malicijs, inrefragabili sanccione statuit mos antiquus. Cuius rei gracia vniuersorum noticie presencium pariter et futurorum duximus presentibus declarundum; quod cum venerabilis pater dominus Lodomerius, Dei gracia Archiepiscopus Strigoniensis et Comes Perpetuus loci eiusdem, dilectus et fidelis noster, et discreti viri Capitulum Ecclesie Strigoniensis, super gravaminibus et oppressionibus populorum seu iobagionum suorum, intra fossatum Strigoniense constitutorum, contra Stephanum Judicem, Juratos et vniuersos Ciues de Strigonio materiam questionis mouissent in figura Judicij coram nobis, et in ipsa lite inter partes extitisset diucius altercatum; et licet de parcium consona uoluntate ipsam causam primo ad Congregacionem Regni nostri futuram, ac deinde ad quindenas Sancti Georgij martiris prorogassemus, nostris litteris mediantibus, certis penis positis inter partes, que in prioribus litteris nostris memorialibus exinde confectis plenius continentur; demum tamen idem venerabilis pater Archiepiscopus et suum Capitulum, nec non Magister Franciscus Prepositus Ecclesie Sancti Thome de Promonthorio Strigoniensi, frequentatis uicibus prius nobis per suos nuncios et procuratores speciales significare taracunt, quod ijdem Uillicus et ciues contra judiciariam ordinacionem diffinicionemque nostram, litterarum nostrarum tenori luculentius intersertam, presumcione et auctoritate propria temere venientes, super populos siue iobagiones eiusdem domini Archyepiscopi, et Capituli sui, ac eiusdem Ecclesie Sancti Thome exaccionem et collectam fecissent, fractis hostijs domorum et captis pignoribus eorundem, qui collectam, per ipsos Uillicum et Ciues per solam facti potenciam temenaria et fastuosa presumpcione uiolenter iudictam, sicut de iure debebant, soluere renuebant; lite pendente inter partes superius memoratas, predictos jobagiones ipsorum, videlicet intra fossatum Strigoniense constitutos, astare suo iudicio compellentes, et macella carnificum ut ipsam Strigoniensem Ecclesiam iure suo, ex ipsis macellis proveniente, defraudare et dampnificare valeant, a loco debito alias trasferendo, et quod Uillicum de Keztelch, jobagionem eiusdem Capituli, contra libertatem Ecclesie Strigoniensis et ordinacionis nostre seriem, in nostris contentam litteris, captiuassent et in suo detinerent carcere captiuis uinculis mancipatum. Verum cum nos Strigonium casualiter uenissemus, et predictis Uillico, Juratis et vniuersis Ciuibus Strigoniensibus, ad nostram presenciam iudicialiter euocatis, asserciones utranumque parcium prout debuimus, seruato iuris ordine, secundum formam iudicij audientes, examinassemus; quia licet predictis ciuibus in suis responsionibus, imprimis von sine notabili falsitate plurimum uariantibus, ad ultimum tamen, cum ad ueritatem negocij uentum fuit, prelibata iura Ecclesie Strigoniensis ex propria confessione astruere et affirmare necesse habentibus; ipsum dominum Archyepiscopum et suum Capitulum, necnon Ecclesiam Sancti Thome predictam, ante tempora coronacio nis nostre, et postea tempore mote litis, nobis constitit euidenter, iobagiones, seu populos et quosdam censuales habuisse intra fossatum Strigoniense, et predictos iobagiones seu populos in iudicando, ac aliam quamlibet iurisdiccionem in ipsos exencendo, pacifice et absque inquietacione aliqua possedisse, et a suis censualibus sine contradiccione censum annuum percepisse, ac a macellis tributum accepisse et pariter exegisse; quia eciam discreti viri Magister Cyprianus Lector Ecclesie Strigoniensis, Magister Seraphynus Prepositus Ecclesie Posoniensis, Magister Wrkundynus Cantore Ecclesie Strigoniensis, Magister Jacobus Archydiaconus de Kamanun, Magister Emericus Prepositus Ecclesie Sancti Georgij de Strigonio, Magister Gregorius frater Comitis Ceeney de genere Katupan, Laurencius et Anyanus Magistri, Petrus Decanus, et Magister Dominicus Prepositus Waciensis, Magister Nicolaus, et Magister Franciscus Prepositus eiusdem Ecclesie Sancti Thome, Canonici Ecclesie Strigoniensis, suo et tocius Capituli Strigoniensis, Ecclesieque Sancti Thome de Promontorio Strigoniensi nomine, iuxta examen nostri Judicij, presente discreto viro Magistro Theodoro Preposito Albensis Ecclesie aule nostre Vice-Cancellario, ad hoc a nobis specialiter deputato, coram religiosis viris Wytkone fratre Domus Hospitalis, fratre Nycolao Magistro Cruciferorum Sancti Regis Stephani de Strigonio, et Bankone fratre eiusdem, in capella Sancti Blasij, in Curia Hospitalis aput Strigonium existente, quamuis ex superhabundati indictuum per nos iudicialiter, vocatis quidem ex eisdem Ciuibus ex mandato nostro, sed se contumaciter absentantibus, nec tamen predictam, de prefato iunamento ipsis presentibus in figura Judicij per nostram Maiestatem factam ordinacionem ignorantibus, prestiterunt corporaliter iuramentum, quod idem venerabilis pater dominus Archyepiscopus et Capitulum Strigoniense, ac Ecclesia Sancti Thome a temporibus retroactis, quorum memoria non existit, fuerunt in possessione omnium premissorum cum pleno iure proprietatis et perpetui dominij, prout multorum progenitorum nostrorum, illustrium Regum Regni Hungarie, antiqua et uoua per succedentes Reges, tritauos, atauos, proauos, auosque nostros omni excepcione maiora et luce meridiana clariora luculentius indicant instrumenta. Ad quorum eciam maliciam ex uiuis racionibus et causis perspicuis conuincendam, satis sufficere potuerunt perpetrate per eos nostrarum diffinicionum transgressiones et obligaciones, consencientibus tam ipso veneuabili patre et Capitulo suo, quam Ciuibus, per nos interposite, inter partes. Cum enim per nostram Serenitatem impositum, et per utramque partem sponte, ydonee et simpliciter, sine quauis refragacione fuerit assumptum, vt lite pendente nichil omnino in alterutrius partis preiudicium debeat attemptari, alioquin contrarium faciens et amissione tocius cause mote, et penis grauibus, tamquam ordinacionis et diffinicionis Regalis temerarius, fastuosus et presumptuosus transgressor, pro suorum qualitate facinorum penis debeat legitimis subiacere; ijdem ciues expressa in premissis ordinamenta nostra temere contempnentes, et in auctoritatis Regie pondere non ponentes, iobagiones, populos, mansos et mansionarios venerabilis patris domini Archiepiscopi, Capitulique sui, et Ecclesie Sancti Theme de Promontorio Strigoniensi, intra fossatum adhuc et extra, sicut quendam Abraam vocatum, Uillicum uille Capituli Strigoniensis de Keztelch, incare erantes et captiuis uinculis mancipantes, coram homine nostro Johanne fratre Botyz ad speciale mandatum nostrum de suis demum relaxauere vinculis et carcere, quo tenebant; et cum sub districto eis imposuissemus mandato, vt collectas a populis venerabilis patris, Capitulique sui et Ecclesie Sancti Thome uiolenter receptas, et effractis capta foribus dictorum populorum pignora restituere deberent integraliter et ad plenum, ipsi Ciues assumpto rebellionis spiritu; non solum collectas perceptas, et capta per iniuriosam uiolenciam restituere detractarunt pignora; sed eciam ipsum Strigoniensem, et Sancti Thome Prepositum et Capitulum a suis populis consuetam exigere collectam manu armata, uerbis contumeliosis et ignominiosis, nostro, Albensis et Budensis Capitulorum hominibus presentibus, non sunt ueriti prohibere, procuratores dictorum Capitulorum ad dicandam et exigendam deputatos collectam, Fulkmarium presbiterum, et Magistrum Andream, Canonicos Ecclesie Strigoniensis, opprobriosis afficientes conuicijs, et orrendis comminacionibus deterrentes, et penitus repellentes; quandam eciam mulierem uxorem Stephani de Peygen, iobagionis eiusdem Capituli Strigoniensis, quam ijdem Judex et Ciues contra iusticiam captiuarunt, ad mandatum karissime matris nostre remiserunt, prout per litteras eiusdem genitricis nostre collegimus euidenter. Item quodam die fori in eodem foro quendam iobagionem eiusdem Capituli nomine Petrum carnificem, qui habet domum extra fossatum, uterque Mathyas et Lwdwykus macellarij Strigonienses, publice uerberarunt, et ad Stephanum Uillicum Strigoniensem adduxerunt captiuatum. Ceterumi in die Pentecosten quendam molendynarium eiusdem venerabilis patris domiui Archyepiscopi, inter macella de Strigonio macellarij seu carnifices Strigonienses in naso orribiliter uulnerarunt, et ipsum Capitulum Strigoniense de subponendis sustentaculis deambulatorij palacij domine Zenye, quod est ipsius Capituli, ijdem Judex et Ciues lite pendente prohibuerunt procuratores Capiuli potencialiter insurgentes. Preterea Comes Kunklynus Ciuis Strigoniensis Lampertum iobagionum Ecclesie Sancti Thome martiris de Promontorio Strigoniensi contra libertatem predicte Ecclesie Sancti Thome captiuauit, eundem nouem diebus et totidem noctibus in sua captiuitate detinendo; prout hec omnia et alia quam plurima grauamina, que presentibus propter dispendium non inseruimus, fidelium nostrorum ad hoc specialiter deputatorum; videlicet discreti viri Magistri Demetrij, Albensis Ecclesie Canonici, nostri familiaris et specialis clerici, et Comitis Petri Syculi, nec non Stephani presbiteri Capellani nostri ueridica relacio patefecit, ac etiam speciales nobis misse Albensis et Budensis Capitulorum, et Magistri ac Conuentus Cruciferorum Domus Hospitalis Sancti Regis Stephani de Strigonio de mandato nostro speciali inquisitorie littere manifestissime plenam fidem facientes, declararunt. Nos igitur venerabilibus patribus et dominis Andree Agriensis, Benedicto Wesprimiensis, Paulo Quinque ecclesiensis, Benedicto Albe Bulgarice, et Haab Waciensis Diuina disponente clementia Ecclesiarum Episcopis; Dominico Magistro Tawarnicorum nostrorum, Ladizlao Magistro Dapiferorum nostrorum, Stephano filio Erney Magistro Tauarnicorum domine Regine karissime consortis nostre, Ladyzlao filio Lucach Magistro Tauarnicorum domine Th. Dei gracia Regine senioris matris nostre, et aliis quam pluribus Baronibus et nobilibus Regni nostri, et specialiter assistente nobis eadem domina Th(omasina) Regina seniori, karissima matre nostra, eisdemque semel, secundo et tercio, pluribusque consultis uicibus, ex ipsorum omnium consilio, conniuencia et consensu, ex euidenter falsa et iniqua prefatorum ciuium turbatiua inquietacione, dictos venerabilem patrem Capitulumque suum, Prepositum et Ecclesiam Sancti Thome, pure et simpliciter duximus absoluendos; ipsis ciuibus super premissis eorum inquietatiua turbacione, tam in possessorio, quam in petitorio perpetuum silencium inponentes. Per diffinitiuam sentenciam decernentes: vt Archyepiscopales, Capituli Strigoniensis, et Ecclesie Sancti Thome populos, intra fossatum Ciuitatis Strigoniensis et extra constitutos, nec in ius uocare, Judicis, Juratorum assistere iudicio, net ullam nacta occasione aliqua exigere collectam debeant uel audeant, nec in eos iurisdiccionem seu cohercionem aliquam exercere; quod si contrarium attemptare presumserint, omnem penam pecuniariam et personalem, in quibus ad nostram, karissime matris nostre, venerabilium patrum, Baronum et plurimorum nobilium Regni nostri instanciam idem venerabilis Pater et Capitulum suum liberaliter condescendentes, remissionis eis facere graciam promiserunt; et si uel appellacionis, seu prouocationis, siue sub aliquo alio fucate sue malicie uelamento circa omnes premissos articulos, uel singulos premissorum sopitam litem refricare, et in recidiue dissensionis presumpserint resuscitare scrupulum; penas pecuniarias et personales, quarum remissionem nostra, karissime matris nostre, venerabilium patrum, Baronum et nobilium Regni nostri obtinuit interuencio, et excommunicacionis sentencie, de qua eos absolui nostra et premissarum omnium personarum nobis assistencium frequens et assidua, non sine multa difficultate, potuit instancia, ipso facto subici merebuntur. Nec liceat eis aliquo priuilegio, aurea uel cerea bulla presso, super premissis omnibus uti in figura Judicij uel extra, contra Archyepiscopum, Capitulumque suum, Prepositum et Ecclesiam Sancti Thome, quantum ad venerabilem patrem et Ecclesiam suam Strigoniensem circa omnia premissa et singula premissorum, reuocatis in irritum eorundem ciuium aureis uel cereis omnibus instrumentis; subituris nichilominus ciuibus penam, quam refricatoribus et recidiuatoribus sopitarum per diffinitiuam sentenciam questionum imponunt utrorumque Jurium legitime sacciones, et non leuis auctoritatis tocius Regni nostri, ut premisimus, mos uulgatus. Vt autem de fundis, curijs, areis, seu edificijs predictarum Strigoniensis et Sancti Thome Ecclesiarum mansis, mansionarijs, seu inkylinis intra fossatum Strigoniensis Ciuitatis existentibus, super quibus nobis sentencialiter indicentibus prouidi et discreti viri, Magister Cyprianus Lector Strigoniensis, Magister Seraphynus Prepositus Posoniensis, Magister Wrkundinus Cantor Strigoniensis, Magister Jacobus Archidiaconus de Kamarun, Magister Dominicus Prepositus Waciensis venerabilis patris domini Lodomerij Dei gracia Archyepiscopi Strigoniensis Cancellarius, Magister Franciscus Prepositus Sancti Thome, et ceteri superius nominati ipsarum Strigoniensis et Sancti Thome Ecclesiarum procuratores earundem, procuratorio nomine iurauerunt, premissa, scilicet domus, inkylinos, mansos et mansionarios, quocunque nomine censeantur, ipsius venerabilis patris Archyepiscopi, Capituli sui, et Ecclesie Sancti Thome iuris esse, nulla inposterum malignis Judicis, Juratorum et Ciuium machynacionibus ambiguitas et calumpniosa concertacio ualeat suboriri; predictos fundos, areas, domos, curias, mansionarios censuales, que omnia per Magistrum Demetrium Canonicum Albensem, familiarem Clericum Domus nostre, et Johannem fratrem Botyz, hominem Dominici Magistri Tauarnicorum nostrorum reambulari fecimus, et in nostris litteris annotari; omnium inquam premissorum iurium nomina ad uberiorem futurorum cautelam interserenda presentibus censuimus seriatim; et hec quidem de prenotatis Sancte Strigoniensis Ecclesie iuribus, ne stilicet per ciues ad Judicis et Juratorum suorum (Judicium) valeant euocari, vel collectam, ipsi Ciuitati Strigoniensi indictam, occasione aliqua exigere ualeant ab eisdem; de antiquis, que premissa sunt, non de nouiter acquisitis, sicut est palacium domine Zenye, vel ulterius iustis quibuslibet titulis acquirendis sano sentiri volumus intellectu. Nam ipsum palacium, et alia quelibet ulterius acquirenda, quantum ad coltectas communes et causas iudicialiter examinandas, communi ciuium Strigoniensium lege merito censebuntur. Jura autem intra fossatum singillatim nominata sunt hec: uidelicet palacium Jacobi institoris, et domus Choka sartoris in una curia iobagionum eiusdem domini Archyepiscopi ad eius cellarium pertinentes; item curia et domus Ladizlai filij Donkus, et duorum seldenariorum suorum; item ibidem domus Jacobi, que fuit quondam Isak de Koathy; et domus filiorum Fulkus in una curia constitute; item domus Damei; et domus Mychaelis sartoris, in una curia constiute; domus Hench pelliparij, que quondam fuit domus Wttyl, circa portam pontis Sancti Laurencij a septemtrione; item ibidem domus Kunch fullonis; domus Pauli pulsatoris; domus Petri pelliparij, domus Bank filij Beney; domus Andree; domus Stephani calificis; domus Pangraci, in qua Kyussed moratur; domus Johannis filij Ygram, et domus Ipoliti in loco ejusdem Ygram, cum curijs et suis seldenarijs; et domus Magistri Martini cum edificijs seldenariorum suorum; curia Comitis Johannis cum suis domibus, in quibus filius Kunch moratur; domus relicte Samsonis, et domus Pauli uenditoris lineorum pannorum, et domus Marci aurifabri, cum suis curijs in contrata et Parochia Ecclesie eiusdem Sancti Laurencij constitute; item domus Benedicti et Kunch a parte orientis iuxta uiam domus Sedylini; domus Lwdwyg; domus Sebreth; domus Mathei et Ladizlai a parte occidentis prope dictum palacium constitute; et domus Johannis fratris Ladyzlai; et domus Stephani in uicinitate domorum eiusdem Johannis constitute; item domus Johannis generi olim Bankonis, et Magni Petri in una curia existentes, in contrata Judeorum; et ibidem in uicino domus plurium iobagionum in una curia permanencium; item domus Jacobi, quondam Magistri Fulkonis; domus Mychaelis institoris; domus Bolosey et Ladizlai fabri, in una curia circa semitam, per quam itur de ponte fossati in Koachy jobagionum Capituli memorati, uidelicet in iudicatu et in alijs pertinencium ad eosdem; item domus Myke sartoris cum dimidia curia ante curiam Syrgodyni; curia Rubini filij Rubyni, censualis cum suis seldenarijs; domus Myla ibidem in uicino circa quandam semitam censualis; domus Balduyni, cum curia et camera censualis in ordine camerarum; item ibidem tres camere et domus Syrgodyni, et filij Rubini, fratris sui, similiter censuales, que debent quatuor marcas argenti de pagamento Capitulo memorato annuatim; item domus Sedylini circa pontem Sancti Pauli a parte meridionali, eciam censualis; item domus Heynel circa Templarios in parochia Ecclesie Sancti Petri, et ibidem in uicino domus Jacobi dicti Kezlar, ac domus Michaelis similiter censuales; item in contrata Ecclesie Sancte Crucis domus Johannis filij Dulch cum sua curia, censualis, ad dictum Capitulum pertinentes; item circa pontem ecclesie Sancti Laurencij a parte meridionali in introitu domus Lamperti cum suis; domus Ipoliti, et domus Petri jobagionum Ecclesie Sancti Thome; et circa puteum macellorum similiter in una curia domus plurium iobagionum eiusdem circa semitam, per quam de ponte fossati Strigoniensis quondam tendebatur in Koachy: pront ab eiusdem Magistri ore et ipsius Johannis didicimus et recollegimus omnia et singula premissorum. Vt igitur hec nostra diffinitiua sentencia robur optineat perpetue firmitatis, presentes concessimus nostri duplicis sigilli nostri (így), consortis nostre karissime, domine Th. matris nostre, ac Prelatorum predictorum munimine roboratas. Datum per manus discreti viri Magistri Theodori Albensis Ecclesie Prepositi, aule nostre Vice-Cancellarij, dilecti et fidelis nostri anno Domini M°CC° nonagesimo quarto, quarto kalendas Augusti; Regni autem nostri anno quarto.

(Az eredeti után Knauz Nándor Magyar Sion III. köt. 850. l. Sok hibával kiadva Fejér által Cod. Dipl. VI. köt. I. r. 306. l.)