151. III. Incze pápának levele a franczia keresztesekhez, kik Jádrát a velenczeiek számára elfoglalták, melylyel őket kellő elégtételre kötelezi. 1202. végén.

Innocentius Episcopus etc. Comitibus, Baronibus et aliis crucesignatis. Tacti sumus dolore cordis intrinsecus, et non modico moerore turbati, quod qui a propriis laribus Christi milites recessistis, in via, imo in invio potius Satanae satellites facti estis; et qui miseratis manum ad aratrum, conversi retrorsum jam apti non estis, juxta sententiam evangelicam Regno Dei. Cum enim ab Aegypto in Hierusalem ascendere non novissetis, ab Hierosolima descendistis potius in Aegyptum, et retro cum Loth conjuge respexistis; propter quod cum eadem estis in salis statuam immutati, non illius quod in omni sacrificio jubetur apponi, sed illius verius, de quo Dominus: „Si sat evanuerit, inquiens, in quo satietur? ad nihilum valet ultra, nisi ut mittatur foras, et ab omnibus conculcetur.” Sane, cum crucem tuleritis propter Christum, in eum arma postmodum convertistis; et qui debueratis Sarracenorum provinciam expugnare, Christianorum Jaderam occupastis. Accepimus enim, quod cum illuc navigio venissetis, signa vestra contra civitatem protinus expandentes, tentoria in obsidione fixistis, vallavistis undique civitatem, et muros ipsius non sine multa effusione sanguinis suffodistis. Cumque cives subire cum Venetis judicium nostrum vellent, nec in hoc etiam apud vos potuissent misericordiam invenire, circa muros suos Crucis imagines suspenderunt. Sed vos in injuriam Crucifixi non minus civitatem impugnastis et cives, sed eos ad deditionem violenta dextera coegistis. Debuerant autem vos a tam nequissimo proposito vel reverentia crucis assumptae, vel charissimi in Christo filii nostri Henrici, Regis Hungarorum illustris, et nobilis viri Andreae Ducis, fratris ejus, devotio, qui pro terrae sanctae subsidio crucis signaculum assumpserunt, vel saltem Apostolicae Sedis auctoritas, quae vobis curavit districtius inhibere, ne terras Christianorum invadere vel laedere tentaretis, nisi vel ipsi vestrum iter nequiter impedirent, vel alia causa justa vel necessaria forsan occurreret, propter quam aliud agere, accedente consilio Legati possetis. Ne vero praemissa inbibitio segniter audiretur, si qui contra eam venire praesumerent, eos denuntiavimus excommunicationis vinculo innodatos et beneficiis indulgentiae, quam Apostolica Sedes crucesignatis indulsit, immunes. Caeterum licet dilectus filius noster Petrus, tituli Sancti Marcelli Presbyter Cardinalis, Apostolicae Sedis Legatus, prohibitionis nostrae tenorem quibusdam ex vobis exponere curavisset, et tandem litterae nostrae vobis fuissent publice praesentatae, nec Deo nec Sedi Apostolicae detulistis, sed ut se redderent, coegistis miseros Jadertinos. Veneti ergo in oculis vestris subverterunt muros civitatis ejusdem, spoliaverunt ecclesias, aedificia destruxerunt et vos cum eis Jadertinorum spolia divisistis. Licet autem super hoc fuerimus non modicum conturbati, gaudemus tamen in Domino, quod culpam vestram cognoscitis, et eam proponitis per poenitentiam expiare, sicut venerabilis frater noster Suessionensis Episcopus, et alii, qui venerunt cum eo, ex parte vestra nobis humiliter intimarunt; qui etsi vestrum apud nos extenuarint excessum, noluerunt tamen, quia nec poterant, contumaciter excusare. Intelleximus namque per eos, quod non inducti propria voluntate, sed quasi quadam necessitate coacti, ad expugnationem Jaderae processistis, licet hoc tantae crudelitatis audaciam non excuset, cum in hujusmodi necessitate induxeritis vosmetipsos, et cum pellem pro pelle, ac cuncta quae habet homo debeat dare pro anima sua. Ut igitur crimen vestrum penitus expurgetur, monemus universitatem vestram et exhortamur attentius, et per Apostolica vobis scripta districte praecipiendo mandamus, quatenus de tanto poenitentes excessu, et satisfacientes congrue de peccato, per poenitentiam placare Dominum, et per satisfactionem proximum studeatis, universa reddentes, quae ad vos de Jadertinorum spoliis devenerunt, et a similibus de caetero penitus abstinentes. Quia vero sententiam Sedis Apostolicae, quam pro facto proprio incurristis, praeter auctoritatem nostram nullus valuit relaxare, cum inauditum sit hactenus, ut quisquam eos, quos Ecclesia Romana ligasset, absolvere attentaret, nisi, forsan in mortis articulo constitutos, sicut ipsa permittit; ideoque absolutio illa nulla fuerit, quam vobis exhibuerunt Episcopi vobiscum in exercitu constituti, dilecto filio P... tituli Sancti Marcelli Presbytero Cardinali, Apostolicae Sedis Legato, dedimus in mandatis, ut vel per se, vel per alium virum discretum, ab eis qui nondum juraverunt nostris stare mandatis, hujusmodi exigant et recipiant juramentum; a juratis autem exposcant, ut se jurasse taliter in eorum praesentia recognoscant, et sic vobis auctoritate nostra suffulti juxta formam Ecclesiae munus absolutionis impendant. Deinde salvo in aliis mandato nostro vobis injungant sub debito juramenti, ut vos, Comites et Barones, per litteras vestras apertas cum sigillis pendentibus, tam vos, quam successores vestros Sedi Apostolicae obligetis, quod ad mandatum eius de tanta praesumptione satisfactionem curabitis exhibere, omnibus autem praecipiant in communi, ut a similibus de caetero penitus caveatis, nec invadentes terras Christianorum, nec laedentes in aliquo, nisi forsan illi vestrum iter nequiter impedirent, vel alia justa, sive necessaria causa forsan occurreret, propter quam aliud agere interveniente Apostolicae Sedis consilio valeretis. Caeterum verba quaedam in ore posuimus Episcopi memorati, quae ipse vobis poterit fideliter explicare. Monemus igitur universitatem vestram et exhortamur in Domino, et per Apostolica scripta mandamus, quatenus praedicto Regi Hungariae humiliter supplicetis, ut de innata sibi Regali clementia super offensa, quam commisistis in eum, pro Deo et propter Deum vobis dignetur misericordiam exhibere.

(Migne u. o. I. köt. 1179. sk. ll.)